Οι φορολογικές συνέπειες ενός… διαζυγίου

​Πανάκριβα καλείται να πληρώσει το διαζύγιο που έλαβε το 2007 φορολογούμενη, καθώς ένα ποσό φόρου που πλήρωσε για λογαριασμό της ο πρώην σύζυγός της θεωρήθηκε από την εφορία ως άτυπη δωρεά, για την οποία οφείλει σημαντικού ύψους φόρο!

134.615,29 ευρώ ο φόρος που της πλήρωσε ο τέως σύζυγος και θεωρήθηκε δωρεά. Οι αρμόδιες φορολογικές αρχές καταλόγισαν στη συγκεκριμένη φορολογούμενη το παραπάνω σημαντικού ύψους ποσό φόρου δωρεάς, προσαυξημένο με τόκους και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής, για το γεγονός ότι το 2007, όταν πήρε διαζύγιο, δέχθηκε ο τέως σύζυγός της να καταβάλει για λογαριασμό της τον φόρο μεταβίβασης που αναλογούσε σε ακίνητο το οποίο της μεταβίβασε, στο πλαίσιο της συμφωνίας του διαζυγίου. Το ποσό του φόρου που της πλήρωσε ανέρχεται σε 134.615,29 ευρώ, καθώς υπολογίστηκε επί αξίας 1.190.858,75 ευρώ στην οποία εκτιμήθηκε το ακίνητο που της μεταβίβασε. Το ποσό του φόρου μεταβίβασης, που πλήρωσε ο τέως σύζυγος, θεωρήθηκε από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές ως άτυπη δωρεά του προς τη συγκεκριμένη φορολογούμενη.

Ως εκ τούτου, ζητήθηκε από τη φορολογούμενη να πληρώσει φόρο δωρεάς, σημαντικού ύψους επί του συγκεκριμένου ποσού. Ο φόρος ανήλθε σε μεγάλο ύψος επειδή υπολογίστηκε με την επαχθή φορολογική κλίμακα που ισχύει για τους «εξωτικούς» (Γ’ κατηγορίας), δηλαδή γι’ αυτούς που δεν έχουν μεταξύ τους καμία συγγενική σχέση κι όχι με τη φορολογική κλίμακα που ισχύει για τους συζύγους (Α’ κατηγορίας), καθώς οι φορολογικές αρχές έκριναν ότι τη στιγμή που πληρώθηκε ο φόρος, δηλαδή όταν έγινε η δωρεά, δεν υπήρχε μεταξύ τους κάποια συγγενική σχέση, δεδομένου ότι είχαν ήδη χωρίσει.

Ας δούμε όμως, πιο αναλυτικά, το ιστορικό αυτής της περίεργης υπόθεσης, όπως προκύπτει από όσα αναφέρονται σε προσφυγή την οποία έκανε η συγκεκριμένη φορολογούμενη στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ και η οποία εν τέλει απορρίφθηκε:

• Βάσει της έκθεσης ελέγχου φορολογίας άτυπης δωρεάς, η οποία διενεργήθηκε στις 12/12/2022 από την αρμόδια φορολογική αρχή, μεταβιβάσθηκε στη φορολογούμενη, σε εκτέλεση του προσυμφώνου μεταβίβασης ακινήτου μεταξύ της ίδιας και του συζύγου της, εν όψει της λύσης του γάμου τους και σε εκπλήρωση παροχής εκ του νόμου προς πλήρη ικανοποίηση της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα, ακίνητο αξίας 1.190.858,75 ευρώ.
• Ο φόρος μεταβίβασης του ακινήτου ανήλθε σε 134.615,29 ευρώ και βεβαιώθηκε στη δικαιούχο. Εξοφλήθηκε, δε, με επιταγή που εκδόθηκε στο όνομα του τέως συζύγου της. Το ποσό αυτό, σύμφωνα με το πόρισμα της από 12/12/2022 έκθεσης ελέγχου, αποτελεί αντικείμενο δωρεάς στην προσφεύγουσα από τον πρώην σύζυγό της, για την οποία δεν υποβλήθηκε σχετική δήλωση φορολογικού έτους 2007 στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 2961/2001, όπως ίσχυε την υπό εξέταση περίοδο, με συνέπεια να εκδοθεί τελικά οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου δωρεάς.
• Η φορολογούμενη κατέθεσε ενδικοφανή προσφυγή στη Δ.Ε.Δ. ζητώντας την ακύρωση της πράξης επιβολής του φόρου, των τόκων και των προστίμων, υποστηρίζοντας, κυρίως, ότι «η εξόφληση του φόρου μεταβίβασης του ακινήτου από τον σύζυγό της δεν αποτελεί δωρεά αλλά μέρος της ικανοποίησης της αξίωσής της για συμμετοχή στα αποκτήματα κατ’ άρθρο 1400 Α.Κ., όπως περιγράφεται και στο μεταξύ τους προσύμφωνο και κρίθηκε οριστικά με την υπ’ αριθ…/2017 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών».
• Η φορολογούμενη, στην προσφυγή της, υποστήριζε επίσης: «Ακόμα και αν υποτεθεί ότι το κρινόμενο ποσό αποτελεί δωρεά, χρόνος φορολογίας θα πρέπει να οριστεί η ημερομηνία υπογραφής του προσυμφώνου, οπότε ο φόρος δέον να υπολογισθεί με την κλίμακα της Α’ κατηγορίας, στην οποία εμπίπτουν οι σύζυγοι, και όχι της Γ’ κατηγορίας στην οποία ανήκουν οι “εξωτικοί”, όπως λανθασμένα έκρινε ο έλεγχος, θεωρώντας ως χρόνο φορολογίας την ημερομηνία πληρωμής του φόρου, οπότε είχε επέλθει η λύση του γάμου τους».
• Η Δ.Ε.Δ. απέρριψε την προσφυγή κρίνοντας τα εξής: 

1. Η μοναδική αξίωση της προσφεύγουσας έναντι του συζύγου της, που απορρέει από τα -οριζόμενα με το άρθρο 1400 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ.)- δικαιώματα συμμετοχής της στα αποκτήματα του γάμου, και αντίστοιχα η μοναδική υποχρέωση του συζύγου της, προς εκπλήρωση της εν λόγω αξίωσης, είναι η μεταβίβαση ακινήτου κυριότητάς του, με αξία προσδιορισμένη από τους συμβαλλομένους σε 1.143.852,81 ευρώ, προς την ίδια.​
2. Σε άλλο σημείο του προσυμφώνου, μετά την ολοκλήρωση της περιγραφής της αξίωσης της προσφεύγουσας, αναφέρεται ότι ο σύζυγος αναλαμβάνει να καταβάλει τα έξοδα του προσυμφώνου, τα έξοδα του οριστικού συμβολαίου, ήτοι του συμβολαίου μεταβίβασης, και τους φόρους.
3. Με το προσύμφωνο δηλώνεται ρητώς ότι θα ικανοποιηθεί η εκ του νόμου αξίωση της προσφεύγουσας για συμμετοχή στα αποκτήματα, οπότε η εξόφληση των εξόδων μεταβίβασης (φόροι και συμβόλαια) δεν αποτελούν μέρος αυτού.
4. Με την υπογραφή του υπ’ αριθ…./21-6-2007 συμβολαίου μεταβίβασης ακινήτου, μετά τη λύση του γάμου τους, ο τέως σύζυγος -πλέον- της προσφεύγουσας εκπλήρωσε την απορρέουσα από το άρθρο 1400 του Α.Κ. υποχρέωσή του προς πλήρη ικανοποίηση της αξίωσης της προσφεύγουσας για συμμετοχή στα αποκτήματα, μεταβιβάζοντάς της την κυριότητα του περιγραφόμενου στο προσύμφωνο ακινήτου.
5. Για την εν λόγω μεταβίβαση υποβλήθηκε στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. το 2007 δήλωση Φόρου Μεταβίβασης Ακινήτου με την οποία καταλογίστηκε και βεβαιώθηκε στην προσφεύγουσα φόρος μεταβίβασης ποσού 134.615,29 ευρώ, ο οποίος εξοφλήθηκε με επιταγή που εκδόθηκε στο όνομα του πρώην συζύγου της προσφεύγουσας.
6. Η εξόφληση των εξόδων της μεταβίβασης, μεταξύ των οποίων και ο φόρος, δεν αντικρίζει ρητώς διατυπωθείσα απαίτηση της προσφεύγουσας και επομένως δεν συνιστά εκπλήρωση νόμιμης υποχρέωσης του πρώην συζύγου της.
7. Η εξόφληση του φόρου μεταβίβασης, που βάρυνε την προσφεύγουσα, από τον πρώην σύζυγό της συγκεντρώνει σωρευτικά όλα τα χαρακτηριστικά της δωρεάς που είναι: α) παροχή περιουσιακού στοιχείου (κινητού ή ακινήτου), β) παροχή χωρίς αντάλλαγμα, γ) μείωση της περιουσίας του δωρητή με ταυτόχρονη αύξηση της περιουσίας του δωρεοδόχου.
8. Και αν ακόμα υποτεθεί ότι το προσύμφωνο αποτελούσε εκτός από ενοχική σύμβαση και σύμβαση δωρεάς μεταξύ των συμβαλλομένων, ως χρόνος δωρεάς δεν μπορεί να θεωρηθεί η υπογραφή του προσυμφώνου, σε αντιδιαστολή με τους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας.
9. Ως χρόνος δωρεάς θεωρείται ο χρόνος που ο δωρητής-τέως σύζυγος προέβη πράγματι στην εξόφληση των εξόδων, μεταξύ των οποίων και ο φόρος μεταβίβασης, οπότε τουλάχιστον κατά την καταβολή του τελευταίου είχε λυθεί ο γάμος του με την προσφεύγουσα και επομένως, λόγω της μεταξύ τους σχέσης, δωρητής και δωρεοδόχος ανήκαν πλέον εξ ορισμού στη φορολογική κλίμακα της Γ’ κατηγορίας των «εξωτικών».
10. Στις 19/6/2007 κατατέθηκε στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. επιταγή έκδοσης του πρώην συζύγου της προσφεύγουσας, προς εξόφληση του Φ.Μ.Α. ο οποίος βάρυνε την προσφεύγουσα, και επομένως αυτός είναι ο χρόνος δωρεάς του ποσού του φόρου (134.615,29 ευρώ) μεταξύ δωρητή και δωρεοδόχου.